Cel Edukacji
Edukacja konwencjonalna/tradycyjna.
Obecny system edukacji powstał na początku XIX wieku, w początkowej fazie ery industrialnej, w Prusach. Stworzył go pruski urzędnik, na potrzeby państwa pruskiego. Celem nadrzędnym było wykształcenie posłusznych militarnemu państwu obywateli, urzędników, żołnierzy oraz robotników fabryk.
Edukacja Montessori.
Jest to jedyna w stu procentach naukowa metoda edukacji. Maria Montessori była znakomitym naukowcem. Jej metoda oparta jest w całości na OBSERWACJI dzieci, fazie eksperymentów i formułowaniu teorii.
Postrzeganie ucznia
Edukacja konwencjonalna/tradycyjna.
Uczeń postrzegany jest jako puste naczynie, do którego nauczyciel wlewa wiedzę. Jego zadaniem jest słuchać i wykonywać polecenia nauczyciela.
Edukacja Montessori.
Dziecko samo zdobywa wiedzę. Potrzebne jest mu tzw. PRZYGOTOWANE OTOCZENIE, MATERIAŁY MONTESSORI oraz PEDAGOG, który nie napełnia dziecka wiedzą, ale pomaga mu zdobyć ją samodzielnie. “POMÓŻ MI ZROBIĆ TO SAMEMU” to flagowe montessoriańskie hasło.
Nauczyciel
Edukacja konwencjonalna/tradycyjna.
Nauczyciel jest centralną postacią w klasie. Naucza frontalnie wszystkich uczniów w tym samym tempie, w ten sam sposób. Indywidualne podejście do dziecka jest obowiązującym go ideałem, prawie niemożliwym do wcielenia w życie. W takich warunkach nauczyciel zmuszony jest uśredniać poziom.
Edukacja Montessori.
Nauczyciel nie jest centralną postacią w klasie. Jest w tle. Jego głównym zadaniem jest przygotowanie otoczenia w klasie oraz obserwacja. Uczniowie sami wybierają, co będą w danym dniu robić i nad czym pracować. Samodzielnie zdobywają wiedzę. Fenomen metody Montessori polega na odkryciu, że dzieci, mając do dyspozycji przygotowane otoczenie, w którym znajdują się materiały Montessori (pomoce dydaktyczne dostosowane do wieku i ciekawości poznawczej dzieci na danym etapie rozwoju) chcą się uczyć. One dążą do tego, by uczyć się i rozwijać.
Klasa szkolna
Edukacja konwencjonalna/tradycyjna.
Klasa szkolna. Składa się z ławek, najczęściej ustawionych w rzędach. W centralnej części sali jest tablica i biurko nauczyciela, który naucza frontalnie całą klasę.
Edukacja Montessori.
Klasa szkolna. Znajdują się w niej półki o wysokości dobranej do wzrostu dzieci, na których ustawione są tzw. materiały Montessori, czyli pomoce dydaktyczne, stoliki oraz krzesła. Dziecko wybiera sobie miejsce pracy/nauki. Może pracować/uczyć się, siadając przy stoliku. Może też ulokować się na podłodze w dogodnej dla siebie pozycji, ustawić wybrany materiał Montessori na dywaniku i zająć się pracą/nauką.
Klasa (społeczność uczniowska)
Edukacja konwencjonalna/tradycyjna.
Klasa (społeczność uczniowska). Klasy są jednorocznikowe. Panuje w nich atmosfera porównywania się, bardzo szkodliwa dla rozwoju dziecka. Dzieci, pracując wszystkie nad tym samym zagadnieniem, w ten sam sposób, w uśrednionym tempie, które narzuca nauczyciel rywalizują o oceny, o docenienie ze strony nauczyciela.
Edukacja Montessori.
Klasa (społeczność uczniowska).Grupy mieszane wiekowo (6-9; 9-12; 12-14)
Jest to rozwiązanie bardziej naturalne. W realnym życiu, dzieci nie mają do czynienia z ludźmi w tym samym wieku. Skoro zadaniem szkoły jest przygotowanie uczniów do radzenia sobie w świecie realnym, dlaczego stwarzamy im w klasie świat, który nie istnieje?
Ponadto, dzieci młodsze chcą być jak te starsze i przebywanie z dziećmi starszymi, które więcej umieją, motywuje je do rozwoju. Środowisko kilkurocznikowe eliminuje konkurencję na rzecz współpracy. Uczy tzw. kompetencji miękkich, które stają się coraz bardziej pożądane i poszukiwane.
Pomoce dydaktyczne
Edukacja konwencjonalna/tradycyjna.
Pomoce dydaktyczne. Dzieci pracują w oparciu o podręczniki, zeszyty ćwiczeń i własne zeszyty. Zeszyty ćwiczeń zawierają ćwiczenia typu: uzupełnij brakującą literę/cyfrę, pokoloruj, dorysuj, itp. Bazują one na prostych operacjach myślowych. Nie ma w nich głębokiego przetwarzania. Jest to dla dzieci nużące i mało rozwijające.
Edukacja Montessori.
Pomoce dydaktyczne, czyli słynne materiały Montessori. Słynne materiały Montessori to specjalnie opracowane pomoce dydaktyczne dostosowane ściśle do poziomu rozwojowego dzieci w danej grupie wiekowej. Ucząc się w oparciu o materiały Montessori, dzieci uczą się wielozmysłowo, angażując w to ruch i pracę rąk. Jest to uczenie poprzez odkrywanie. Materiały Montessori zaprojektowane są w taki sposób, że posiadają tzw. kontrolę błędu. Dziecko samo zauważa błędy, które popełnia i samo je poprawia. O błędach nie myśli w kategorii “ojej, popełniła/em błąd.” Zamiast tego eksperymentuje dopóty, dopóki nie osiągnie sukcesu. Materiały Montessori zawierają też w sobie cechę stopniowalności trudności. Na pólkach ułożone są od najłatwiejszego do najtrudniejszego. Są one zarówno wizualnie, jak i poznawczo atrakcyjne dla dziecka.
Sposób nauki
Edukacja konwencjonalna/tradycyjna.
Sposób nauki. Dzieci realizują te same treści podręcznikowe w tym samym czasie, niezależnie od tego, czy już mają je opanowane, czy nie. Ta sama porcja wiedzy w ten sam sposób wlewana jest do głów uczniów o różnym tempie rozwoju, różnych temperamentach i sposobach uczenia się (wzrokowiec, słuchowiec, kinestetyk – nie ma to znaczenia).
Edukacja Montessori.
Sposób nauki. Metoda Montessori oparta jest na przekonaniu, że człowiek uczy się wtedy, gdy jest aktywny i gdy rozwiązuje problemy. Samodzielne rozwiązywanie problemów prowadzi do wytworzenia w mózgu nowych połączeń neuronalnych i do uwalniania dopaminy. Nauka poprzez doświadczenie, dotyk, eksperymenty, zajęcia praktyczne, a teoria ograniczona jest do minimum.
Błędy
Edukacja konwencjonalna/tradycyjna.
Błędy. Błędy są karane niskimi ocenami. Zniechęcają do nauki i eksperymentowania, bo “co jak się pomylę?” W większości przypadków zadaniem nauczyciela jest wskazanie i poprawienie błędu, często publiczne.
Edukacja Montessori.
Błędy. Błąd to szansa na naukę. W Montessori dzieci same poprawiają swoje błędy, które traktują w sposób naturalny w procesie uczenia się. Nie są ocenianie za błędy, więc nie boją się ich popełniać. To zachęca do nauki i eksperymentowania. Między innymi w tym tkwi przyczyna kreatywności absolwentów Montessori.
Dyscyplina
Edukacja konwencjonalna/tradycyjna.
Dyscyplina zewnętrzna. Dyscyplina narzucona jest odgórnie, przez nauczyciela, który zmuszony jest stale jej strzec. Dopóki w klasie jest nauczyciel, jest dyscyplina. Gdy zabraknie nauczyciela po dyscyplinie nie ma śladu. Dzieje się tak dlatego, że w klasie konwencjonalnej nie ma wolności. Gdy nie ma wolności, nie ma dyscypliny. Może zaistnieć tylko jej marna podróbka w postaci dyscypliny zewnętrznej.
Edukacja Montessori.
Dyscyplina wewnętrzna/samodyscyplina. W Montessori dyscyplina jest wyborem dziecka, aktem jego woli. Koncepcja posłuszeństwa opiera się o ideę woli człowieka. Dziecko rodzi się z naturalną potrzebą, by uczyć się i rozwijać, fizycznie, emocjonalnie, intelektualnie i duchowo. Gdy znajdzie się ono w odpowiednio przygotowanym dla niego otoczeniu i ma wolność wyboru, zaczyna kształtować swoją wolę. Tylko w warunkach wolnego wyboru jest to możliwe. Maria Montessori podkreślała, że naszym celem jest “uprawiać” wolę, a nie łamać ją. Posłuszeństwo płynące ze świadomego wyboru, a nie z łamania woli jest najwyższym stopniem rozwoju woli dziecka/człowieka.
Kary i nagrody
Edukacja konwencjonalna/tradycyjna.
Kary i nagrody. Odgrywają one kluczową rolę w edukacji konwencjonalnej. Wszelkiego rodzaju zachęty odbywają się poprzez nagrody w postaci uśmiechniętych buziek, słoneczek, naklejek, ocen, wyróżnień, pieczątek, itp. System kar i nagród pomaga nauczycielowi w utrzymaniu dyscypliny w klasie.
Edukacja Montessori.
Kary i nagrody. Maria Montessori mówiła o karach i nagrodach, że są one narzędziem zniewalania i ograniczania dzieci. W Montessori nie stosuje się systemu kar i nagród, gdyż nie ma takiej potrzeby. Nie ma nagrody, która mogłaby się równać z tym poczuciem wewnętrznej satysfakcji z dokonania nowych odkryć. Jeśli chodzi o kary, środowisko Montessori minimalizuje okazje do złych zachowań, a optymalizuje szansę na dobre zachowania. Stąd nie ma potrzeby stosowania kar.